Program Kształtowania Zasobów Wodnych to nowatorskie podejście do zarządzania retencją korytową, pozwalające na poprawę bilansu wodnego na terenach rolniczych. Dzięki wykorzystaniu dwufunkcyjności systemów melioracyjnych możliwe jest odprowadzanie nadmiaru wody w czasie wezbrań i nawadnianie w okresie suszy i niżówek. W okresach niedoborów opadów, na rzekach i kanałach prowadzone jest czasowe podpiętrzanie wód, a następnie przekierowywanie ich do rowów melioracyjnych.
W Regionie Wodnym Górnej-Wschodniej Wisły, administrowanym przez rzeszowskie Wody Polskie, eksploatowanych jest obecnie kilkadziesiąt obiektów piętrzących. Na terenie czterech Zarządów Zlewni uzyskuje się retencję w wysokości ponad 5 mln m3.
Fot. Widok na zastawkę w trakcie prac remontowych
W ramach Programu Kształtowania Zasobów Wodnych RZGW w Rzeszowie wykonuje szereg działań, które polegają m. in. na odbudowie jazów, stopni wodnych i innych budowli piętrzących. Na 2022 rok zaplanowane jest opracowanie dokumentacji projektowej, uzyskanie decyzji administracyjnych oraz prace remontowe dla 7 zadań inwestycyjnych oraz 7 utrzymaniowych. Łączna wartość inwestycji to blisko 5 mln złotych.
Na terenie Zarządu Zlewni w Jaśle zaplanowano zadania inwestycyjne, których celem jest zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni rzek i potoków poprzez:
- odbudowę jazu i 2 zastawek na potoku Grądzkim oraz odbudowę przepusto-zastawki na potoku Rzochowskim w miejscowości Rzemień, gm. Przecław
- odbudowę 2 jazów na potoku Czarnym w miejscowości Roztoki i w miejscowości Umieszcz, gm. Tarnowiec
- odbudowę 1 jazu na potoku Tuszymka Duża w miejscowości Ruda, gm. Sędziszów Młp.
- odbudowę 2 zastawek na potoku Wielopolka w miejscowości Glinik oraz w miejscowości Wielopole Skrzyńskie, gm. Wielopole Skrzyńskie.
Na obszarze Zarządu Zlewni w Krośnie prace utrzymaniowe zaplanowane na 2022 r. obejmują:
- remont 3 szt. zastawek i 2 szt. przepustów piętrzących w zlewni potoku Nowosiółka w miejscowości Dębów, gm. Gać i miejscowości Nowosielce, gm. Przeworsk
- wykonanie operatu wodnoprawnego wraz z instrukcją gospodarowania wodą na jazie piętrzącym na rzece Stobnica w miejscowości Lutcza, gm. Niebylec zwiększenie pojemności korytowej poprzez remont jazu na potoku Fabryczny oraz remont stopnia na potoku Młynówka, w miejscowości Rakszawa, gm. Rakszawa
Fot. Prace związane z odtworzeniem zastawki piętrzącej na potoku Marcinek w Krośnie – widok na lewy przyczółek budowli
Na terenach administrowanych przez Zarządu Zlewni w Przemyślu realizowane są następujące prace utrzymaniowe:
- naprawa nawierzchni przejazdu zlokalizowanego na koronie jazu oraz wycinka zakrzaczeń w obrębie jazu i brzegów koryta rzeki Wisznia w miejscowości Nienowice, gm. Radymno
- zabezpieczenie antykorozyjne i naprawa powierzchniowa ubytków betonu oraz remont lub wymiana mechanizmów wyciągowych na jazie w miejscowości Lisie Jamy, gm. Lubaczów
Fot. Jaz na rzece Wisznia w miejscowości Nienowice
Fot. Jaz na rzece Lubaczówka w miejscowości Lisie Jamy
W obrębie Zarządu w Stalowej Woli zakres realizowanych obecnie inwestycji obejmuje:
- odbudowę jazu zlokalizowanego na rzece Trześniówka w miejscowości Stale, gm. Grębów
- remont na zastawce oraz przepuście z piętrzeniem, zlokalizowanymi na rzece Przyrwa w miejscowości Dębno, gm. Leżajsk
- prace budowlane na obiektach piętrzących na rzece w zlewni rzeki Borowina obejmujące odbudowę 2 jazów oraz zastawki w miejscowości Potok Górny oraz 5 przepustów z piętrzeniem w miejscowości Lipiny Dolne, gm. Potok Górny
Dla wszystkich obiektów zakres prac obejmować będzie również przygotowanie do prowadzenia nawodnień.
Prowadzenie nawodnień aktualnie jest realizowane także w ramach prac utrzymaniowych na jazie i 13 przepustach z piętrzeniem w zlewni rzeki Rakowa, gm. Dzwola.
 Fot. Widok na zastawkę przed pracami remontowymi w 2021r. – widok od strony wody dolnej |
 Fot. Zastawka betonowa na potoku Marcinek po remoncie – widok od strony wody górnej |
W celu zwiększenia retencji korytowej rzeszowskie Wody Polskie realizowały również zadania PKZW w latach ubiegłych. W latach 2020-2021 zakończone zostały 4 zadania inwestycyjne, polegające na odbudowie 4 jazów na rzekach: Barcówka i Mrowla oraz potokach: Jaślańsko-Chorzelowskim i Orlisko. Wartość zadań wynosiła 1,56 mln zł.
 Fot. Zdjęcie zastawki przed remontem – rzeka Żołynianka |
 Fot. Zdjęcie zastawki po remoncie - rzeka Żołynianka |
Dodatkowo, w latach 2020-2021 zrealizowano 9 zadań utrzymaniowych na łączną kwotę 353 227,49 zł. W ramach powyższych działań przeprowadzono remont 11 zastawek na potokach: Marcinek, Żołynianka i Nowosiółka oraz remont 5 jazów na potokach Gilówka i Stobnica. Wykonano i założono szandory na jazie oraz 13 przepustach z piętrzeniem na rzece Rakowa wraz z prowadzeniem nawodnień w zlewni rzeki Rakowa. Ponadto opracowano ekspertyzy i dokumentacje techniczne na remonty 2 jazów na rzece Wisznia oraz Lubaczówka.
Szacuje się, że dzięki działaniom prowadzonym w ramach PKZW, poziom retencji korytowej na terenach administrowanych przez RZGW w Rzeszowie wzrośnie o 555 tys. m3 i obejmie obszar 3432 ha.
